Λ-Εγώ

Ο Πέτρος Πατούνας είναι Ψυχαναλυτής που εκπαιδεύτηκε στο Λακανικό προσανατολισμό στο Λονδίνο, στο Ηνωμένο Βασίλειο, και στο Παρίσι, στη Γαλλία. Είναι μέλος του Σχολείου του Φροϋδικού Γράμματος που εδρεύει στο Λονδίνο (The School of the Freudian Letter), όπου και ο ίδιος εξασκεί τη ψυχανάλυση, παράλληλα με τη ψυχαναλυτική πρακτική του στη Λεμεσό, στη Κύπρο. Τακτικά παρουσιάζει σεμινάρια στο Ηνωμένο Βασίλειο σε σχέση με την εκπαίδευση ψυχαναλυτών, με πιο πρόσφατες τις σειρές σεμιναρίων, «Η Ψυχαναλυτική Πράξη», και «Η Άσκησης του Ψυχαναλυτή», που παρουσιάστηκαν ή παρουσιάζονται στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου.

 

Είναι συγγραφέας μυθιστορημάτων, αρκετών ψυχαναλυτικών και κοινωνικών άρθρων, μερικά από τα οποία έχουν μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες, μεταξύ αυτών, Πορτογαλικά και Ρωσικά. Πρόσφατα έχει εκδώσει το πρώτο του συλλογικό έργο για την πράξη της Ψυχανάλυσης, «The Psychoanalytic Act:  On the Formation of the No-Body», μιας συλλογής γραπτών, εκ των οποίων αρκετά, με τη μορφή διαλέξεων, παρουσιάστηκαν σε διάφορα σεμινάρια και ψυχαναλυτικές ημερίδες στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το δεύτερο του βιβλίο σχετικά με την Λακανική κατεύθυνση και εξάσκηση της ψυχανάλυσης αναμένετε να κυκλοφορήσει εντός του 2015, με τον τίτλο «On the Ascesis of the Psychoanalyst», βασισμένο στην προαναφερθέντα σειρά παραδόσεων.

Περί Λακανικής Ψυχανάλυσης

Τί είναι η Ψυχανάλυση: το Αντικείμενο της Ψυχανάλυσης.

 

Η ψυχανάλυση ασχολείται και απευθύνεται στο υποκείμενο του ασυνειδήτου, το τι δηλαδή, σημαίνει το ανθρώπινο ον, ή, καλύτερα, το ομιλούν ον, αντί να αντιμετωπίσει κάποιον σαν ένα ον άρρωστο, παράλογο, τρελό επειδή παρουσιάζει συμπτώματα “ψυχολογικά” ή όχι, τα οποία είναι συμπτώματα μόνο εάν συγκριθούν με μια εικόνα του τι είναι νορμάλ. Οπότε, αντί να γίνεται μια διαδικασία απαλλαγής του συμπτώματος, η ψυχανάλυση εξερευνεί τις υποβόσκουσες αιτίες και αιτήματα αυτών των συμπτωμάτων, αυτών τον ιδιόμορφων τρόπων, μέσο των οποίων το κάθε υποκείμενο υποφέρει και απολαμβάνει- ζει. Αυτή η κίνησης προς την αιτία είναι μια προσπάθεια για συγκεκριμένη δουλειά, που αν ακολουθηθεί, η διαδικασία της ευθύνης των προσωπικών ανακαλύψεων, θα έχει σημαντικά και συγκλονίστηκα αποτελέσματα στο πώς αποφασίζει το υποκείμενο να ζήσει τι ζωή του, με την ευθύνη και το τίμημα που φέρει η πράξη προς την επιθυμία και παράλληλα προς την υπέρ-απόλαυση. Μέσα από αυτά ο κάθε αναλυόμενος καλείται να δημιουργήσει τη δική του ψυχανάλυση και τα μοναδικά σημεία αναφοράς του. Με άλλα λόγια, η ψυχανάλυση, αποτελεί ένα προσωπικό δημιούργημα που δεν υπάρχει από πριν στο μυαλό του αναλυτή αλλά ούτε και του αναλυόμενου, εφόσον αυτό που διαδραματίζεται στις συνεδρίες είναι ψυχανάλυση.

Γιατί Ψυχανάλυση;

Τί είναι η Ψυχανάλυση- τί είναι η Λακανική Ψυχανάλυση;

Η Λακανική Ψυχανάλυση ανταποκρίνεται στο ανθρώπινο μυστήριο, ένα αίνιγμα που ίσως διαφαίνεται ελειπές μέσα από ερωτήματα όπως «Τι μου συμβαίνει;» «Τι γίνεται;», ή, ακόμα, «Γιατί αυτό να συμβαίνει σε μένα;». Τι στιγμή που ο άνθρωπος κάνει το πρώτο βήμα και επικοινωνεί με τον ψυχαναλυτή, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το μυστήριο του αινίγματος, η απάντηση του οποίου βρίσκεται στη προσωπική εμπειρία του καθενός, αρχίζει να ξεδιαλύνεται. Η δυστυχία και ο τρόπος που ένα υποκείμενο υποφέρει δεν είναι θέματα ξεκάθαρα. Η αξιοπρέπεια, η αγάπη και η επιβίωση – όλα αυτά τα σημαντικά συστατικά του τι είναι άνθρωπος – περικλείουν σε αυτά τη δυστυχία, οπότε ο διαχωρισμός του υποκειμένου από τη δυστυχία δεν μπορεί να είναι παρά ένα θέμα πολύπλευρο και ευαίσθητο.

 

Η σημερινή κουλτούρα, στη διαρκή κίνηση και αστάθεια που βρίσκεται, παράγει απότομες και τρομαχτικές αλλαγές που επιδρούν στην ταυτότητα και στα σταθερά σημεία αναφοράς κάθε πολιτισμού. Καθώς οι παραδοσιακές πυξίδες και συντεταγμένες των ταυτίσεων χαλαρώνουν, με μερικές να εξαφανίζονται, το άγχος γίνεται απεριόριστο και το υποκείμενο υποφέρει από αυτή την ασυδοσία με τη μορφή συμπτωμάτων. Παρόλο που το «υποφέρω» μπορεί να διαφέρει στο αίτιο και το μέγεθος, το άγχος προσφέρει – με το ανάλογο τίμημα – και μια οδυνηρή σταθερότητα στο υποκείμενο που υποφέρει. Οπότε, για την ψυχανάλυση, το σύμπτωμα είναι μια προσπάθεια για λύση, και πράττει έτσι ώστε να δέσει και να σταθεροποιήσει ταυτότητα και αγωνία.

 

Επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις στην εποχή μας, έχουν μεταμορφώσει την ικανότητα μας να θεραπεύσουμε τις αδυναμίες του σώματος – ο Νους, όχι της βιολογίας αλλά του «βίαιου λόγου» που διαμορφώνει το υποκείμενο του ασυνειδήτου, έχει μείνει μετέωρος σε αυτή την εξέλιξη περιμένοντας να φτιαχτεί από το έξω – έτσι το υποκείμενο θεωρείται «άρρωστο» και «ανισόρροπο» που χρειάζεται να γίνει ισότιμο με ένα κανονικό σχέδιο, δηλαδή ένα πρότυπο συμπεριφοράς ή κουλτούρας. Η «γιατρειά», η «θεραπεία» του Νου δεν είναι μια διαδικασία ή ένα «φάρμακο», ούτε μια τεχνική που μπορεί να δοθεί ή να χορηγηθεί στο υποκείμενο από κάποιον άλλο – δεν εμπίπτει στη φόρμουλα του γιατρού, ή του μάγου, ή του θεραπευτή, που θα δώσει την κατάλληλη θεραπεία την οποία δεν γνωρίζουμε.

 

Ο ψυχαναλυτής, αντιθέτως από ένα γιατρό, δεν υπόσχεται θεραπεία, ούτε θαυματουργική μεταμόρφωση του πόνου σε ευτυχία, και παρόλο που η κλινική εμπειρία δείχνει ότι η ψυχανάλυση έχει θεραπευτικά αποτελέσματα, η διαδικασία δεν μπορεί να στοχεύσει σε αυτά χωρίς να ενδυναμωθεί το σύμπτωμα: ούτε τα αποτελέσματα μπορούν να προβλεφθούν, σε σειρά ή κατεύθυνση. Επίσης, ο ψυχαναλυτής, για να «θεραπεύσει» το υποκείμενο που υποφέρει, πρέπει να ζητήσει από το ίδιο το υποκείμενο να περάσει πέραν της ευχαρίστησης της άγνοιας του, και να ξεκινήσει ένα έργο φιλίας με τη δική του γνώση. Αυτή η γνώση δεν είναι ένα πράγμα απλό – το υποκείμενο δεν γνωρίζει ότι γνωρίζει – ίσως την ώρα που θα απευθυνθεί σε ένα ψυχαναλυτή να έχει μια ιδέα ότι το σύμπτωμα της/του είναι σημείο για «κάτι» χωρίς να γνωρίζει όμως τι. Για να αποκτήσει πρόσβαση σε αυτό, όχι μυστικό αλλά μυστήριο, το υποκείμενο μιλάει – άρα η ψυχανάλυση γίνεται μέσω ομιλίας κατά βάση, μια πορεία από την ομιλία στη σιωπή: διαφορετική από εκείνη του συμπτώματος.

Ζακ Λακάν και Ψυχανάλυση

Η Λακανική Ψυχανάλυση και η επιστροφή στο Φρόυντ.

Είναι μετρημένοι οι ψυχαναλυτές που άγγιξαν το ύψος της διαύγειας του Φρόυντ, και ένας από αυτούς ήταν και ο Λακάν που πρόσφερε σημαντικότατες ανακαλύψεις, και μοναδικές, στο πεδίο της σεξουαλικής διαφοράς, και έδωσε νέες πτυχές στο περιβόητο Οιδιπόδειο σύμπλεγμα. Ο Λακάν, ερευνούσε με πάθος  και προσοχή διάφορα θέματα και πάντα η δουλειά του στηριζόταν σε πραγματικά παραδείγματα, και μέσω αυτών ανάπτυξε την θεωρεία του. Στην εργασία του, γραπτή και προφορική, αναφέρονται οι «μυστικοί» και πολύπλευροι τρόποι του ασυνειδήτου στηριζόμενοι από την κλινική πρακτική του. Ανάμεσα στα έργα συνεισφοράς του, πολλά εκ των οποίων δημιούργησαν αντιδράσεις, αλλά και αξιοποιήθηκαν από άλλους τομείς εκτός ψυχανάλυσης, είναι η Οπτική Απόλαυση στις κινηματογραφικές σπουδές. Επίσης, αρκετοί διανοούμενοι και πολιτικοί φιλόσοφοι έχουν σαν βάση της ανάλυσης των θεμάτων τους τις θεωρίες του Λακάν, βέβαια με ένα τρόπο διαφορετικό από εκείνο της κλινικής εμπειρίας.

 

Ο Λακάν έδωσε νέα πνοή στον Φρόυντ, αναφέροντας ότι η ψυχανάλυση είναι η επιστήμη του πώς ένα υποκείμενο, ένας άνθρωπος, δημιουργείται μέσα από την κοινωνικότητα και την επίδραση του λόγου.

 

Η Λακανική Ψυχανάλυση διαφέρει από την κλασσική ψυχανάλυση του Φρόυντ, και βέβαια από το τι θεωρούν ως ψυχανάλυση άλλες ιδεολογικές κατευθύνσεις. Ο Λακάν ανέφερε ότι σε κάποιο στάδιο της ζωής τους, εκείνο που ονόμασε Στάδιο του Καθρέφτη, τα άτομα γίνονται «σε κομμάτια» σε σχέση με το σώμα τους και με τον Άλλο. Σε αυτό το στάδιο, βρίσκεται η «στιγμή» που το βρέφος κοιτάζει – και κοιτάζεται – στο καθρέφτη και αναγνωρίζει το Είδωλο σαν εαυτό. Όμως το είδωλο είναι ξεχωριστό και ξέ-χώρο, αλλά διαμέσου αυτής της άχρονης στιγμής γίνεται το ιδανικό του υποκειμένου, και δημιουργεί μια σχέση δυναμική με την εικόνα του και τον Άλλο: πλάθεται, δηλαδή, ένα σχίσμα, με το υποκείμενο να προσπαθεί να φτάσει την τελειότητα που φαντασιώθηκε μέσα από τον καθρέφτη.

 

Μια άλλη διαφορά βρίσκεται στην ετυμολογία του ασυνείδητου. Ο Φρόυντ ανέφερε ότι το ασυνείδητο είναι η αληθινή ταυτότητα του ανθρώπου που βρίσκεται βαθιά μέσα του, πέραν, δηλαδή, του συνειδητού. Με βάση τον Λακάν, το ασυνείδητο δημιουργείται διαφορετικά από την εξέλιξη του ατόμου, σαν αποτέλεσμα της γλώσσας και των διαπροσωπικών του σχέσεων. Η σεξουαλική επιθυμία, εν συνεχεία, δεν είναι η βάση όλων των επιθυμιών. Ο Λακάν επικεντρώθηκε στον «τεμαχισμό» του ψυχισμού σε εαυτό και Άλλο, ένα Άλλο που υπάρχει έξω από τον εαυτό. Οι ψυχαναλυτές στην Αμερική δουλεύουν με βασική ιδέα, ότι το Εγώ, μια συνειδητή επίγνωση του εαυτού, είναι σημαντική στη διαμόρφωση της προσωπικότητας. Ο Λακάν θεωρεί τον εαυτό διαφορετικό από το υποκείμενο του ασυνειδήτου. Ο εαυτός είναι η ιδεώδες εικόνα που κάποιος βλέπει, όταν σκέφτεται το πώς θα ήθελε να ήταν σε σχέση με τον άλλο κόσμο.

Περί Συμπτώματος

Τραύμα, Άγχος, Κρίσεις Πανικού, Κατάθλιψη/Χάσιμο Κίνητρου για ζωή, Θέματα με τη Σεξουαλικότητα, Δυσκολίες στη δουλειά ή στις σχέσεις, Εμμονές, Σύγχυση, Απροσανατόλιστος, Αυτοκαταστροφή, Εθισμοί, Μεγάλα ερωτήματα όπως «Τί σημαίνει να είσαι άντρας ή γυναίκα,» «Πώς είναι να έχεις ένα παιδί,» «ή πως είναι όταν χάνεις κάποιο κοντινό και αγαπημένο» – ανθρώπινες ερωτήσεις που χρειάζονται προσωπική ανταπόκριση και εγράφη.

Περί Ψυχαναλυτικής Συνεδρίας

Η ψυχαναλυτική συνεδρία είναι ένας χώρος, όπου είναι δυνατό το υποκείμενο να μιλήσει για το τι τον/την προβληματίζει με ένα Άλλο, και αυτό μπορεί να γίνει σε επανάληψη όπου η υπεραξία αυτών των λέξεων να χαθεί. Με την προσφορά της συνεδρίας, ο ψυχαναλυτής προσφέρεται να ακούσει τον αναλυόμενο, και επιτρέπει σε εκείνον που μιλά να ακουστεί – ο κανόνας της ψυχανάλυσης είναι ο ελεύθερος συνειρμός. Το υποκείμενο καλείται να μιλήσει για ό,τι περνά από το μυαλό του, ανεξαρτήτως αν είναι άσχετο, άρρωστο, τρελό, ανόητο. Με αυτόν τον τρόπο, αυτόν τον απλό κανόνα, ξεπερνάει το κοινωνικό όριο του να δίνει νοήμα σε ότι λέει. Αυτά δεν είναι όλα, μα είναι μια αρχή.

Με Εικόνες

Από τη διάλεξη στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, 5 Ιουλίου, 2014: Η Ρηματοποίηση του Ασυνείδητου Υποκειμένου.

ψυχαναλυτής, ψυχαναλυση, λακανικός, λακανική, πετρος πατουνας,

University of London Petros Patounas Psychoanalyst London Lacanian ψυχαναλυτης

University of London Petros Patounas Psychoanalyst London Lacanian psychoanalysis

University of London Petros Patounas Psychoanalyst London Lacanian

Blog Index

The Domain of Shadows: The Giant

facing the giant

 

The boy threw the first eying on the colossal phantom, a giant- he was made of mud, in all odds a nonentity of double negation not to be compared with that divine mud by which God, integrating sand and saliva, has fashioned the protoplasts, the first one, Adam and not the madam as the word play has it. Between the giant’s toes he could play, the boy, within these obese extensions of a figure, brown and blue and with intentions not surely vicious; but a boy of this size and at this age perceives everything bigger, bigger, “Much much bigger” than himself as he used to sound in an echolalia, somehow scared of his own voice because a world, the world, is nothing more than a space of sensitivities and of a fantasy been repeated when these sensitivities have not faith to “A love without a name but not without a letter;” these were the boy’s words, and yet he played hide and seek with his gloomy shade flanked by the vacant seats of those corpulent toes- how erroneous is this statement: this, the misguided of this amusement and proclamation, the boy will determine alone much later in life, not during that time of his distraction because he was equipped with a sword, handmade and of good metal and embraced together, metal and flesh, by a strong handle suitable for a warrior or a knight without an armour besides his bravery and soul. He was not afraid of the creature’s size: he was heroic enough to encounter his nightmares, those sharpened and murdered into the, let us write, domain of the real world- that true and horrific actual horrendous liberty for those who still believe in myths of devotion and concern; and he was walking and running upon that small mournful prominence resembling a hill, from abaft which, in his dream, the giant has materialized his being but there was nothing excluding the sunlight darting invisible rays affecting one’s body, mostly at dawn or during the few moments of a dismal sunrise, and if this one in question was not a ghost; and the boy was not, not yet, a ghost- he will become one later when he will encounter the consecrated breath through which he will receive the map of the mission to use the spear of Longinus in opening living spaces for humanity, as part of his deal with one of the fairies who protected him- his own part of the symphonic covenant was to return his gift to the world.

 

Never, never; never had he saw the gigantic figure and yet he was always there, dust till dawn, with the sword at hand and ready for the challenge, until one day and moment the fairy called his name and posed the question why he was marching this same distance every single day when around him there were so many beauties of nature and of life, and most importantly herself, waving her being so many times in his passage akin to a fresh delightful inhalation: perhaps it was mandatory to eavesdrop his name, it is not certain, as of course the waves and duties of life; and the sword in hand was not stiff at the moment of the calling and not part of his hand, and his spirit calmed and became milder- the voice of the woman who knows how to whisper in the forests ought to have this affect on a man’s body and, from that incident and to the fore, he would seek this experience that he would forget for the times to come until the shadows will become fierce in the territories where he will choose to articulate the message, that which he will decode for those who have no bodies but can dance because they are twirling around the sceptre of the wind itself: he acknowledged, nevertheless, without any provocation and comparison and beyond any measurements of gallantry, that, although they were dancing they could not breathe not even a single phoneme and this is the reason they were unqualified of putting their bodies in the service of knighthood: as the boy did: “Slaves,” he mumbled, and tightened his weapon in his fingers once again until the next meeting with the fairy. And this is how he has killed the giant- by cognominating him a slave and deep inside him he had made a choice for bearing the cost of been a human: the Things of the domain of shadows command one to be courageous in order to love, to be fearless- this is the true birth of a hero: love is an act of bravery because it never redeems one from the angst of the cataclysm’s emptiness as it is cataclysm itself that forges one to tolerate its own love; this orientation is the one been initiated with the boy’s utterance as if in and within the chambers of a ominous mystery cult, and, from those sunlight hours frontwards, he would fade away in a long passage through the years and the Scene, in becoming the shade of himself, with, of course, disbursing the exact amount of the earth’s distance worth that each pilgrim has to pay: when it comes to these sort of expeditions, both Caesar and God ought to have their obols.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.